Interview zoals verschenen in november 2015 in ‘Socius.info’, het infoblad van het sociaal-cultureel werk in Vlaanderen.
Welkom in Tienen: ‘de tintelende stad’, zoals ze zichzelf noemt. We zouden je kunnen vertellen dat Tienen in de provincie Vlaams-Brabant ligt en dat de stad tien deelgemeenten telt. Veel liever laten we je kennis maken met OpgewekTienen, de burgerbeweging die sinds 2009 een interessante dynamiek in deze stad doet opleven. Aan het woord is Philippe Liesenborghs, woordvoerder van dienst.
P.L.: “OpgewekTienen wil initiatieven opzetten met de stad als centrale thema. We brengen mensen samen, stimuleren actief burgerschap en proberen ook hiermee de samenhorigheid te versterken. We werken van onderuit, dat vinden we cruciaal. Ook zijn we politiek en ideologisch onafhankelijk. We willen een brede groep mensen kunnen aanspreken en staan open voor de eigenheid van elk individu.”
Samen zoeken naar antwoorden
De stad Tienen, de woonplaats van meer dan 33.000 inwoners, is waar het om draait. De burgerbeweging wil haar stad duurzamer maken in de breedste zin van het woord, en dat vertaalt zich ook in haar activiteiten en projecten. Zo waren er al de stationsconcerten voor de vierduizend treinreizigers die dagelijks tijdens de spitsuren in Tienen neerstrijken. Met de concerten wilde de beweging het welkomstgevoel van de stad aanwakkeren. Philippe: “Zulke initiatieven stimuleren ontmoeting. In dezelfde lijn hebben we bijvoorbeeld een spellenclub opgestart. Eenvoudig, maar ontzettend doeltreffend. Daarnaast zetten we steeds vaker grotere stadsprojecten op die brede netwerken mobiliseren en burgers stimuleren om initiatief te nemen. ParkLife is hier een mooi voorbeeld van. Met ParkLife willen we de sociale, ecologische en historische waarde van het Tiense stadspark benadrukken en versterken. Een publieke plaats in de stad, van waaruit weinig dynamiek kwam, brengen we terug tot leven. In samenwerking met Samenlevingsopbouw Vlaams-Brabant en het architectenbureau AST 77 proberen we de affiniteit die mensen hadden met het stadspark te vergroten. Tegelijkertijd kaarten we stedelijke uitdagingen aan door initiatieven van verenigingen en burgers die nu al lopen, zichtbaar te maken en iedereen uit te nodigen om mee over de toekomst na te denken en actie te ondernemen. We hebben hier 4 clusters voor afgebakend: de creatieve stad (aandacht voor kunst en cultuur), de sociale stad (aandacht voor verschillende groepen in de stad), de ecologische stad (aandacht voor groen, natuur, voedsel,…)en de ruimtelijke stad (aandacht voor de kwaliteit van de buitenruimte). Het park is dus een symbolische plek om het over de stad te hebben. De activiteiten die plaatsvinden zijn gevarieerd: een picknick, akoestische optredens, debatten, lezingen, wandelingen, workshops, tijdelijke kunstinstallaties en gezelschapsspelen in een sfeervolle omkadering. Net deze brede programmatie zorgt voor een breed publiek en maakt kruisbestuivingen mogelijk. De komende edities willen we nog meer het toekomstluik over de stad uitbouwen. “
Diversiteit en representativiteit
Klinkt fantastisch, maar wat maakt OpgewekTienen anders dan andere burgerbewegingen? P.L.: “Burgerinitiatieven worden inderdaad uit de grond gestampt in bijna alle steden. In die zin zijn we dus verre van uniek. Wat ons eerder atypisch maakt (zeker voor een stad van onze schaal), is dat wij een beweging zijn die verschillende initiatieven neemt en niet op één thema focust. Doorheen de jaren zijn er diverse werkgroepen ontstaan die elk autonoom handelen en ondersteund worden door de overkoepelende vzw. Dit maakt dat er voor ieder wat wils is en we met 80 vrijwilligers zijn. Regelmatig komen mensen naar ons met ideeën. We helpen dan met de opstart en zijn met het kernteam steeds aanspreekbaar voor vragen. Recent deden we dit nog voor het Soepcafé, die voedseloverschotten omtovert tot een heerlijk tasje soep. Het grote voordeel is dat dergelijke initiatieven profiteren van het bereik van onze communicatiekanalen en ons lokaal netwerk. Af en toe brengen we de groepen samen om ervaringen uit te wisselen of gewoon om elkaar te ontmoeten. We proberen bewust een diverse groep van vrijwilligers samen te stellen en we trekken mensen ook aan op basis van hun kwaliteiten. Soms zijn we heel gericht op zoek naar specifieke profielen en spreken we hen daar ook op aan. Maar anderzijds vinden we het enorm belangrijk dat we toegankelijk zijn voor iedereen die interesse heeft en ook op een minder intensieve schaal wil bijdragen. We beseffen dat je geen burgerbeweging van een stad bent wanneer je niet streeft naar representativiteit in je werking. Dat is voor ons dus een belangrijke ambitie. We werken bijvoorbeeld regelmatig samen met een Vereniging waar Armen het Woord Nemen. Uit deze samenwerking zijn verschillende nieuwe vrijwilligers voortgekomen.”
De leefbare stad
P.L.: “Een leefbare stad is misschien wel een beetje een containerbegrip aan het worden. Voor mij persoonlijk zit dat op verschillende vlakken: een leefbare buurt, aantrekkelijkheid van de publieke ruimte, de manier waarop mensen met elkaar omgaan, solidariteit, samenwerken aan een gemeenschappelijk doel. Die dynamiek tot samenwerken voor een leefbare stad, die ontstaat niet alleen vanuit een stadsbestuur. Er moet van onderuit ook aan gekneed worden. En van onderuit werken, betekent meer dan ‘participatie aan het beleid’. Je ziet deze dynamiek in de meeste steden en gemeenten opflakkeren, maar voor een kleine regiostad zoals Tienen is dit toch wel nieuw. Het is altijd opnieuw zoeken naar hoe je de samenwerking met de stad best uitbouwt. We bekijken dit daarom ook apart per project. Bij ParkLife worden we logistiek en communicatief ondersteund door de stad, maar wordt de agenda zo goed als helemaal bepaald en samengesteld door burgers en verenigingen. De Kweikersparade, een stadsparade voor en door Tienenaars, is dan weer een andere zaak. Dit organiseren we bewust samen met de stad, onder meer omwille van haar ervaring met het organiseren van grotere evenementen. Dat kan een burgerbeweging niet alleen. En misschien is dat ook niet raadzaam. Een stadsparade wordt alleen maar sterker als het breed gedragen wordt vanuit verschillende actoren. Allianties smeden: daar draait het om.”
Bruggenbouwer
De burgerbeweging evolueerde de voorbije jaren van een vereniging die eerder kleine activiteiten organiseerde tot wat Philippe een ‘bruggenbouwer’ noemt: “OpgewekTienen is een groep van burgers die op de dag van vandaag initiatieven helpt op te starten en ook later de nodige ondersteuning blijft bieden. Stilaan zetten we ook grotere projecten op waar burgers, verenigingen en andere lokale actoren op kunnen intekenen of aan meewerken. We werken het liefst in en vanuit deze netwerken. Door het feit dat we onafhankelijk zijn van politiek en ideologie, kunnen we fungeren als bruggenbouwer tussen al deze verschillende actoren. Een surplus voor ons en voor hen.”
Foto Philippe Wuestenbergs (boven): in de aanloop naar de Kweikersparade 2015 vroegen we aan de bewoners van Vissenaken wat zij anders zouden willen zien in hun dorp. De inhouden werden meegenomen en in samenwerking met een kunstenaar verwerkt in een tafereel in de parade.